ആസക്തി അല്ലെങ്കിൽ അഡിക്ഷന് എന്ന വാക്ക് കേള്ക്കുമ്പോള് മദ്യം, മയക്കുമരുന്ന്, പുകവലി എന്നിവയെക്കുറിച്ചെല്ലാമാണ് ആദ്യം നമ്മള് ചിന്തിക്കുക. ദൗര്ഭാഗ്യവശാല് ഇവയോടെല്ലാമുള്ള ആസക്തികളേക്കാളും ആധുനികകാലത്ത് നമ്മള് ഭയക്കേണ്ടത് മറ്റുചില ആസക്തികളെയാണ്. ബിഹേവിയറല് അഡിക്ഷന്സ് അഥവാ ചില സ്വഭാവങ്ങളോടുള്ള ആസക്തിയാണ് ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിലെ ജനങ്ങള് നേരിടുന്ന പ്രധാന വെല്ലുവിളി. ഉദാഹരണത്തിന് ഗാഡ്ജെറ്റ് ഉപയോഗം, വീഡിയോ ഗെയിമുകള്, ഭക്ഷണം എന്നിങ്ങനെ നമ്മള് നിസ്സാരമെന്ന് കരുതുന്ന ചില സ്വഭാവങ്ങള് യഥാര്ത്ഥത്തില് ആസക്തികളായി മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്.
ഒന്ന് ശ്രദ്ധിച്ചാല് മതി, ഇടയ്ക്കിടയ്ക്ക് ഫോണ് നോക്കാനുള്ള പ്രവണത നമ്മളില് മിക്കവര്ക്കും ഇല്ലേ, അതല്ലെങ്കില് സോഷ്യല്മീഡിയയില് സ്ക്രോള് ചെയ്യല്.. ഈ സ്വഭാവങ്ങള് മദ്യപാനാസക്തി പോലെ തന്നെയുള്ള ഒരു ആസക്തിയാണെന്നാണ് വിദഗ്ധര് പറയുന്നത്. ഇതിന് പിന്നില് തലച്ചോറിനുള്ള ഡോപ്പമൈന് എന്ന രാസവസ്തുവാണ്. ഡോപ്പോമൈന് റിവാര്ഡ് സിസ്റ്റമാണ് ഇത്തരം ആസക്തികള് ഉണ്ടാക്കുന്നത്.
ജീവിത ലക്ഷ്യങ്ങളില് നിന്നും നമ്മുടെ ശ്രദ്ധതിരിക്കാനും ദൈനംദിന കാര്യങ്ങള് ചെയ്യുന്നതില് പോലും തടസ്സമുണ്ടാക്കുന്ന രീതിയില് ഏകാഗ്രത ഇല്ലാതാക്കാനും കഴിയുന്ന ഈ ശീലങ്ങള് നമ്മള്ക്ക് ഉടനടി സന്തോഷം അല്ലെങ്കില് തൃപ്തി തരുന്ന അത്ര നല്ലതല്ലാത്ത സ്വഭാവങ്ങളാണ്.
എന്താണ് ഡോപ്പോമൈന്?
നമ്മുടെ തലച്ചോറിനുള്ളില് കാണപ്പെടുന്ന, നിരവധി ചുമതലകളുള്ള ഒരു രാസവസ്തുവാണ് ഡോപ്പോമൈന്. ഡോപ്പോമൈന് ഉല്പ്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുമ്പോള് നമ്മളൊരു നല്ല കാര്യം ചെയ്തു, അതെനിയും ചെയ്യണമെന്ന സന്ദേശമാണ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുന്നത്. തലച്ചോറിനുള്ളിലെ റിവാര്ഡ് സിസ്റ്റം യഥാര്ത്ഥത്തില് ഉപകാരമുള്ള ഗുണവിശേഷമാണ്. പരിണാമപ്രക്രിയയില് മനുഷ്യന് ഇത് ഉപകാരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഭക്ഷണം കഴിക്കല്, പ്രത്യുല്പ്പാദനം പോലുള്ള അതിജീവനത്തിന് അത്യന്താപേക്ഷിതമായ പ്രവൃത്തികള് ചെയ്യിപ്പിക്കുന്നതില് റിവാര്ഡ് സിസ്റ്റം പങ്കുവഹിക്കുന്നു.
ഡോപ്പോമൈന് റിവാര്ഡ് സിസ്റ്റത്തിന് ചില ദോഷവശങ്ങളുമുണ്ട്. ആധുനികലോകത്ത് നമുക്ക് സന്തോഷം തരുന്ന നിരവധി കാര്യങ്ങളുണ്ട്. എന്നാലവ നമ്മുടെ അതിജീവനത്തിന് ആവശ്യമുള്ളതോ ജീവിതത്തില് ഗുണമുണ്ടാക്കുന്നതോ ആയിക്കൊള്ളണമെന്നില്ല. നേരെമറിച്ച് ചില ദോഷവശങ്ങള് അവയ്ക്കുണ്ട്. മദ്യം, മയക്കുമരുന്ന് എന്നിവയുടെ ഉപയോഗം ഡോപ്പോമൈന് ഉയര്ന്ന അളവില് ഉണ്ടാകാന് കാരണമാകുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് അവയുടെ ഉപയോഗം ആസക്തിയായി മാറുന്നത്. മദ്യം, മയക്കുമരുന്ന്, പുകവലി പോലുള്ളവയല്ലാതെ പുതിയ ചില നിര്ബന്ധബുദ്ധികളും ആസക്തികളായി മാറുന്ന കാലമാണിത്. വന്കിട ടെക് കമ്പനികള് അവര് അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ മനുഷ്യരുടെ റിവാര്ഡ് സിസ്റ്റത്തെ ആകര്ഷിക്കുന്ന തരത്തില് അവരുടെ ഉല്പ്പന്നങ്ങള് ഡിസൈന് ചെയ്യുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഒരു തവണ ആ ഉല്പ്പന്നങ്ങള് ഉപയോഗിക്കുന്നവര് അതിന് അടിമപ്പെടുന്ന സ്ഥിതിയുണ്ടാകുന്നു.
ഇത്തരം ആസക്തികളുടെ കാരണം
പെട്ടെന്ന് നല്കുന്ന സന്തോഷമാണ് ഇത്തരം ആസക്തികളുടെ അടിസ്ഥാനം. വളരെനാള് എടുത്ത് പുതിയൊരു ഭാഷ പഠിച്ചെടുത്ത് സംതൃപ്തരാകുന്നതിനേക്കാള് നെറ്റ്ഫ്ളിക്സില് ഒരു സിരീസ് കണ്ട് എന്തുകൊണ്ട് പെട്ടെന്ന് സംതൃപ്തി നേടിക്കൂട എന്ന ചിന്തയാണ് ഇവ മനുഷ്യരിലുണ്ടാക്കുക. ചിലര് ദുഃഖങ്ങളില് നിന്നും ആശങ്കകളില് നിന്നും ദേഷ്യത്തില് നിന്നും പുറത്തുവരാനുള്ള ഉപാധിയായി ഈ ആസക്തികളെ കാണുന്നു. എന്നാലിവ നമ്മെ ജീവിതലക്ഷ്യങ്ങളില് നിന്നും വഴിതെറ്റിക്കും.
തലച്ചോറിനെ പറ്റിച്ച് ഈ ആസക്തികളെ മറികടക്കാം
ഡോപ്പോമൈന് കൊണ്ട് ഒരു വ്യക്തിക്കുണ്ടാകുന്ന ദോഷഫലങ്ങളെ പ്രതിരോധിക്കാന് ചില തെറാപ്പികള് നിലവിലുണ്ട്. അതിലൊന്നാണ് ഡോപ്പോമൈന് ഡിടോക്സ്. കാലിഫോര്ണിയയില് നിന്നുള്ള ഡോ.കാമറൂണ് എന്ന സൈക്യാട്രിസ്റ്റ് ആണ് ഡോപ്പോമൈന് ഡിടോക്സ് അഥവാ ഡോപ്പോമൈന് ഫാസ്റ്റിംഗ് എന്ന ആശയം മുന്നോട്ടുവെച്ചത്. ഇതൊരു കൊഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറല് തെറാപ്പിയാണ്. മനുഷ്യരുടെ ക്ഷേമത്തെ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുന്ന പ്രവണതകളും സ്വഭാവങ്ങളും കുറയ്ക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യമാണ് ഈ ആശയം മുന്നോട്ടുവെക്കുന്നത്.
ഡോപ്പോമൈന് ഡിടോക്സ് എങ്ങനെ ആരംഭിക്കാം?
നമ്മള് മാറ്റാനാഗ്രഹിക്കുന്ന സ്വഭാവമോ സ്വഭാവങ്ങളോ തിരിച്ചറിയുക എന്നതാണ് ആദ്യം ചെയ്യേണ്ടത്. പക്ഷേ അവയേതെന്ന് എങ്ങനെ തിരിച്ചറിയും, ഇതാ ചില വഴികള്..
- നമ്മുടെ ഒരു സ്വഭാവം അല്ലെങ്കില് പ്രവൃത്തി നമ്മള് നല്ലതല്ലെന്ന് മനസിലാക്കുകയും അത് ചെയ്യുന്നതില് നമുക്ക് ആശങ്കയുണ്ടാകുകയും അതുമൂലം പ്രത്യേകിച്ച് ഗുണങ്ങളൊന്നും ഉണ്ടാകാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കില് അത് മാറ്റേണ്ട ഒരു സ്വഭാവമാണെന്ന് മനസിലാക്കാം.
- ജോലിസ്ഥലത്തോ, സ്കൂളിലോ, വ്യക്തിജീവിതത്തിലോ നിങ്ങളുടെ പ്രകടനത്തെ ബാധിക്കുന്ന ഒരു സ്വഭാവം. ആ സ്വഭാവം മൂലം ജോലിയിലോ പഠനത്തിലോ ശ്രദ്ധിക്കാന് കഴിയാതെ വരികയാണെങ്കില് അത് മാറ്റേണ്ട സ്വഭാവം തന്നെയാണ്. അത് ചിലപ്പോള് ഫോണിലെ നോട്ടിഫിക്കേഷന്് ഇടക്കിടക്ക് നോക്കുന്ന ശീലമാകാം മറ്റെന്തെങ്കിലുമാകാം.
- ഏതെങ്കിലുമൊരു ശീലം അല്ലെങ്കില് സ്വഭാവം നിങ്ങള് മാറ്റാന് ആഗ്രഹിക്കുകയും എന്നാല് അതില്ലാതെ പറ്റില്ലെന്നുള്ള സ്ഥിതി ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്യുകയാണെങ്കില് അത് മാറ്റേണ്ട സ്വഭാവമാണ്. ഉദാഹരണത്തിന് ഇനിമുതല് അരമണിക്കൂര് മാത്രമേ ഞാന് ഉറങ്ങുന്നതിന് മുമ്പ് സോഷ്യല്മീഡിയയില് ചിലവഴിക്കൂ എന്ന് തീരുമാനിക്കുകയും എന്നിട്ടും എന്നും രാത്രി വൈകുവോളം ഉറക്കൊഴിച്ച് സോഷ്യല്മീഡിയയില് സമയം ചിലവഴിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന സ്വഭാവം.
- വൈകാരികമായി തളരുമ്പോള് എന്തെങ്കിലും ഭക്ഷണം കഴിക്കണമെന്ന തോന്നല് ഇന്റെര്നെറ്റ് അല്ലെങ്കില് സോഷ്യല്മീഡിയ ഉപയോഗം, ഗെയിമിംഗ്, ഷോപ്പിംഗ്, ത്രില് ഉണ്ടാക്കുന്ന കാര്യങ്ങള് ചെയ്യല് തുടങ്ങിയ സ്വഭാവങ്ങളെല്ലാം ക്രമേണ ആസക്തിയിലേക്ക് വഴിതിരിയാറുണ്ട്.മാറ്റേണ്ട സ്വഭാവങ്ങള് തിരിച്ചറിഞ്ഞുകഴിഞ്ഞാല് അവയില് നിന്നും വിട്ടുനില്ക്കുകയാണ് ഡോപ്പോമൈന് ഡിടോക്സിന്റെ അടുത്ത ഘട്ടം. ഇത് അത്ര എളുപ്പമല്ല. എന്നാല് ഇതിന് സാധിച്ചെങ്കില് മാത്രമേ ബോറിംഗ് എ്ന്ന് നമ്മള് കരുതുന്ന, എന്നാല് നമ്മുടെ യഥാര്ത്ഥ ലക്ഷ്യങ്ങള് ചെയ്തുതുടങ്ങാനാകൂ. അത് ഒരുപക്ഷേ വായനയാകാം, വ്യായാമമാകാം, അല്ലെങ്കില് ഏറെ സമയം കൊണ്ട് പൂര്ത്തിയാക്കേണ്ട ഒരു ജോലിയാകാം. പക്ഷേ ആസക്തികളെ മറികടന്ന് അവ ചെയ്തുതുടങ്ങുക വളരെ പ്രധാനമാണ്. ഡോപ്പോമൈന് ഫാസ്റ്റിംഗിന് ഒരു സമയക്രമം തീരുമാനിക്കുകയാണ് അടുത്ത ഘട്ടം. ഉദാഹരണത്തിന് നിരന്തരമായി ഫോണ് ഉപയോഗിക്കുന്ന സ്വഭാവമാണ് മാറ്റേണ്ടതെങ്കില്, ദിവസവും ഇത്രസമയം മാത്രമേ ഫോണ് ഉപയോഗിക്കൂ എന്ന് തീരുമാനിക്കുക. അല്ലെങ്കില് വാരാന്ത്യങ്ങളില് ഫോണ് ഉപയോഗിക്കില്ലെന്ന് തീരുമാനിക്കുക. ക്രമേണ ഈ സമയം കൂട്ടി വരാം. നിങ്ങളില് ആസക്തിയുണ്ടാക്കുന്ന വസ്തുവില് നിന്നും അകന്നിരിക്കുകയെന്നതാണ് മറ്റൊരു കാര്യം. ഉദാഹരണത്തിന് ഫോണ് ആണെങ്കില് അത് പെട്ടെന്ന് എടുക്കാവുന്ന സ്ഥലങ്ങളില് നിന്നും മാറ്റിവെക്കുക. സോഷ്യല്മീഡിയ, ഓണ്ലൈന് ഷോപ്പിംഗ്, തുടങ്ങിയവയില് നിന്നുമാണ് നിങ്ങള്ക്ക് വി്ട്ടുനില്ക്കേണ്ടതെങ്കില് വെബ്സൈറ്റ് ബ്ലോക്കിംഗ് സോഫ്റ്റ്വെയര് ഉപയോഗിച്ച് അവയില് നിന്നും വിട്ടുനില്ക്കാം. ആസക്തിയുണ്ടാക്കുന്ന സ്വഭാവങ്ങളില് നിന്നും വിട്ടുനില്ക്കുമ്പോള് വീണുകിട്ടുന്ന സമയം ഫലപ്രദമായി ഉപയോഗിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ച് പോസിറ്റീവ് കാര്യങ്ങള്ക്കായി ഉപയോഗിക്കുക.
Discussion about this post